Düzgün sıralanmış, sağlıklı ve estetik bir gülüş, herkesin arzuladığı en önemli kişisel özelliklerden biridir. Bu hedefe ulaşmanın en etkili ve kalıcı yollarından biri de ortodontik tedavidir. Ancak “diş teli” denildiğinde, pek çok kişinin aklına toplumda kulaktan kulağa yayılan, modası geçmiş veya tamamen asılsız bilgiler gelir. Bu doğru bilinen yanlışlar, ne yazık ki birçok insanın ihtiyaç duyduğu tedaviden kaçınmasına, ertelemesine ve potansiyel bir sağlık sorununu görmezden gelmesine neden olmaktadır. Oysa modern ortodonti, bu efsanelerin çoğunu çoktan tarihe gömmüş durumda. Gelin, diş teli tedavisi hakkındaki en yaygın beş doğru bilinen yanlışı ve işin aslını birlikte inceleyelim.
En yaygın yanılgıların başında, “Diş teli tedavisinin sadece çocuklar ve gençler için olduğu” düşüncesi gelir. Bu, belki de en büyük efsanedir. Evet, çene gelişimi devam ettiği için çocukluk ve ergenlik dönemi ortodontik müdahaleler için ideal bir zaman dilimidir. Ancak bu, yetişkinlerin tedavi olamayacağı anlamına gelmez. Sağlıklı dişlere ve diş etlerine sahip olan her birey, yaşı kaç olursa olsun ortodontik tedavi görebilir. Günümüzde, estetik kaygılarla veya yıllardır ihmal ettiği fonksiyonel sorunlar nedeniyle 30’lu, 40’lı, hatta 50’li yaşlarında diş teli tedavisine başlayan yetişkinlerin sayısı hızla artmaktadır. Sağlıklı bir gülüşün ve özgüvenin yaşı yoktur.
İkinci büyük yanılgı, “Ortodontik tedavinin sadece estetik bir kaygı olduğu” yönündedir. Birçok kişi, diş telinin tek amacının dişleri “güzel göstermek” olduğunu düşünür. Oysa düzgün bir gülüş, tedavinin sadece bir bonusudur. Asıl amaç fonksiyondur. Çapraşık dişlerin temizlenmesi neredeyse imkansızdır; bu durum bakteri plağı birikimine, dolayısıyla diş çürüklerine ve diş eti hastalıklarına davetiye çıkarır. Daha da önemlisi, “maloklüzyon” adı verilen hatalı kapanışlar, çene eklemine (TME) aşırı yük binmesine neden olarak baş, boyun ve kulak ağrılarına, hatta dişlerde aşınma ve kırıklara yol açabilir. Diş teli, aslında gelecekteki daha büyük diş ve eklem sorunlarını önleyen koruyucu bir sağlık yatırımıdır.
Tedaviden kaçınmanın en yaygın bahanelerinden biri de “Tedavi sürecinin dayanılmaz derecede acı verici olduğu” korkusudur. Bu algı kesinlikle yanlıştır. “Acı” yerine “hassasiyet” veya “baskı” kelimelerini kullanmak daha doğrudur. Evet, teller ilk takıldığında veya aylık kontrollerde (aktivasyon) sıkıldığında, dişlere yeni bir kuvvet uygulandığı için birkaç gün süren bir hassasiyet ve hafif bir sızı yaşanması normaldir. Bu, dişlerin hareket etmeye başladığının bir işaretidir ve modern ortodontik teller (arklar) artık çok daha esnek ve nazik kuvvetler uygulayarak bu hissi minimuma indirmiştir. Bu geçici rahatsızlık, asla tedaviyi ertelemeyi gerektirecek dayanılmaz bir acı değildir.
Estetik kaygılar demişken, dördüncü efsane “Diş tellerinin çok çirkin göründüğü ve sadece metal olduğu” algısıdır. Belki 20 yıl önce bu algı kısmen doğru olabilirdi, ancak günümüz teknolojisi bu sorunu tamamen çözmüştür. Geleneksel metal braketler bile artık çok daha küçük ve konforludur. Ancak görünmek istemeyenler için sayısız seçenek mevcuttur. Diş renginde olan “seramik (porselen) braketler” neredeyse fark edilmezler. “Lingual ortodonti” olarak bilinen ve tellerin dişlerin iç (dil) tarafına yerleştirildiği yöntemle tedavi tamamen görünmez hale gelir. Son yılların popüler tercihi olan “şeffaf plaklar (invisalign vb.)” ise, takıp çıkarılabilen, neredeyse tamamen görünmez bir tedavi alternatifi sunar. Artık “teller çirkin görünecek” diye tedaviden kaçmak için hiçbir bahane kalmamıştır.
Son olarak, belki de en kritik yanılgı, “Teller çıktıktan sonra tedavinin tamamen bittiği ve dişlerin ömür boyu öyle kalacağı” düşüncesidir. Bu, hastaların en sık düştüğü hatadır. Ortodontik tedavi iki aşamalıdır: aktif (tellerin takılı olduğu) ve pasif (pekiştirme). Dişlerin biyolojik bir “hafızası” vardır ve tedavi bittiğinde eski bozuk pozisyonlarına dönme eğilimi gösterirler. Bu geri dönüşü (nüks) engellemek için, teller çıktıktan sonra “pekiştirme aygıtı” (retainer) kullanmak zorunludur. Bu aygıtlar bazen şeffaf plak şeklinde, bazen de dişlerin arkasına yapıştırılan ince bir tel şeklinde olabilir. Pekiştirme tedavisine uyum göstermemek, aylarca veya yıllarca verilen tüm emeğin boşa gitmesine neden olabilir.
Ortodontik tedavi, sadece gülüşünüzü değil, tüm ağız sağlığınızı ve yaşam kalitenizi değiştirebilecek önemli bir karardır. Bu kararı verirken kulaktan dolma efsanelere değil, bilime ve uzman görüşüne güvenmelisiniz. Sizin ağız yapınıza en uygun tedavi seçeneğinin ne olduğunu öğrenmek, bu süreçle ilgili tüm sorularınıza net cevaplar almak ve sağlıklı bir gülüşe kavuşmak için ilk adımı atmak üzere Ziya Sarıyıldız’dan hemen bir muayene randevusu alabilirsiniz.
